ภาพจาก TheJim999 / Shutterstock.com
เที่ยววัดศรีชุม จังหวัดสุโขทัย ที่เที่ยวสุโขทัยแนะนำ เป็นแหล่งประวัติศาสตร์ที่สำคัญของเมืองเก่าสุโขทัยและยังมีตำนานพระพุทธรูปพูดได้ให้ได้รำลึกถึง ไปเที่ยวสุโขทัยเมื่อไรต้องไม่พลาดใส่ชื่อวัดศรีชุมลงไปในแผนการเดินทาง
ถ้าพูดถึงเมืองประวัติศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ของประเทศไทย นอกจากอยุธยาแล้ว เมืองเก่าสุโขทัยก็มีความสำคัญและยิ่งใหญ่สวยงามไม่แพ้กัน ซึ่งเราจะรู้จักกันดีในนาม "อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย" ซึ่งครอบคลุมพื้นที่กว่า 70 ตารางกิโลเมตร มีโบราณสถานสำคัญที่น่าชมมากมาย โดยหนึ่งในนั้นก็คือ "วัดศรีชุม" วัดเก่าแก่ที่มีประวัติศาสตร์น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียว
วัดศรีชุม เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ตั้งอยู่ห่างจากวัดพระพายหลวงไปทางทิศตะวันตกประมาณ 800 เมตร อยู่นอกกำแพงเมืองเก่าสุโขทัยทางด้านตะวันตกเฉียงเหนือ คำว่า "ศรี" มาจากคำพื้นเมืองของไทยคำว่า "สะหลี" หมายถึง "ต้นโพธิ์" เมื่อมารวมกันเป็น "ศรีชุม" จึงหมายถึง "ดงต้นโพธิ์" นั่นเอง
เอกลักษณ์ที่โดดเด่นของวัดแห่งนี้ก็คือวิหารเก่าแก่ โอบล้อมไปด้วยต้นไม้สีเขียวขจี เป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยมลักษณะคล้ายมณฑป ไม่มีหลังคา เพราะพังทลายลงมาหมด มีการสันนิษฐานว่าหลังคานั้นมีลักษณะเป็นรูปโค้งคล้ายโดม เมื่อไม่มีหลังคาจึงเหลือแค่เพียงผนังสี่ด้าน มีการก่ออิฐถือปูนอย่างแข็งแรงมั่นคง ไม่มีหน้าต่าง
ภายในวิหารเป็นที่ประดิษฐาน "พระอจนะ" พระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยขนาดใหญ่ หน้าตักกว้างมากถึง 11.3 เมตร พระชงฆ์ติดข้างผนังสองข้างของมณฑป องค์ที่เห็นในปัจจุบันมีการบูรณปฏิสังขรณ์ใหม่ราว พ.ศ. 2496-2499
ดูจากลักษณะภายนอกคล้ายกับว่าวัดศรีชุมนั้นเป็นเพียงวัดเก่าแก่ธรรมดา แต่อันที่จริงแล้วการก่อสร้างวิหารแห่งนี้ช่างแยบยลกว่าที่เราคิดไว้เยอะ ด้วยผนังด้านทิศใต้มีช่องให้เราเดินเข้าไปด้านใน หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า "อุโมงค์วัดศรีชุม" ซึ่งจะมีบันไดแคบ ๆ ที่สามารถเดินขึ้นไปได้ถึงด้านข้างขององค์พระอจนะ เมื่อพูดออกมาดัง ๆ เสียงของเราจะดังก้องกังวานอยู่ในวิหาร คล้ายกับว่าเป็นเสียงที่มาจากพระพุทธรูป นี่จึงเป็นที่มาของตำนานที่เล่าขานกันมาว่าพระอจนะนั้นสามารถพูดได้ ในยามศึกสงครามพระพุทธรูปองค์นี้ก็จะปลุกปลอบใจทหารหาญให้มีกำลังใจ
นอกจากนี้ภายในกำแพงยังพบศิลาจารึกหลักที่ 2 เรียกว่า "จารึกวัดศรีชุม" ที่เล่าเรื่องราวของการก่อตั้งราชวงศ์สุโขทัยของคนไทยกลุ่มหนึ่ง และพบภาพเขียนเก่าแก่มีอายุมากกว่า 700 ปีอีกด้วย พร้อมทั้งด้านบนเพดานของช่องบันไดยังมีแผ่นหินชนวนขนาดใหญ่แกะสลักลวดลายเรื่องชาดกต่าง ๆ มีจำนวนทั้งหมดประมาณ 50 ภาพ ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อเดินขึ้นไปตามช่องบันไดก็จะสามารถไปโผล่ที่กำแพงวิหารด้านบนได้อีกด้วย
ปัจจุบันไม่อนุญาตให้นักท่องเที่ยวเข้าไปยังอุโมงค์ ด้วยป้องกันการขีดเขียนภาพเก่าแก่ตามผนัง เป็นการรักษาโบราณวัตถุอย่างภาพเขียนให้อยู่สืบไป และป้องกันอันตราย ซึ่งอาจจะเกิดจากการพลัดตกลงมาจากด้านบนของกำแพง แต่บริเวณโดยรอบวัดศรีชุมยังคงเปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าเที่ยวชมได้ปกติ ตั้งแต่เวลา 06.00-21.00 น. สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย โทรศัพท์ 0 5569 7527, 0 5567 9310 และการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานสุโขทัย โทรศัพท์ 0 5561 6228
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
tatcontactcenter.com, finearts.go.th, sukhothai.go.th และ info.ru.ac.th
